A Rede articula organizacións de Iquique a Porto Montt formada por o redor de 25 talleres de Hip Hop Activista, tamén estabelece comunicación constante con organizacións territoriais de Argentina, Bolivia, Brasil, México, Cuba e Estados Unidos. En resumo, a Rede de Hip Hop Activista busca articular o traballo territorial de distintos talleres e organizacións co fin de fortalecer a loita social e aportar na construcción de Poder Popular que loite contra a maquinaria capitalista, só asi o hip hop será unha ferramenta de denúncia e proposta na formación de novos lideres para a nosa sociedade...
A história do hip-hop é unha história de inovacións: é a primeira música en incorporar completamente as novas tecnoloxias, utilizando-as de forma novedosa e até entón descoñecida. Para comezar, o DJ é un criador que manexa un dos mais recentes instrumentos musicais, a tornamesa (ou xiradiscos), para misturar músicas e asi criar novos ritmos. diso trata-se no hip-hop: ritmos, ritmos, ritmos... E encima desta base rítmica, o MC (mestre de ceremonias) rapea e dirixe-se ao público.
Pero se cadra o elemento mais influente do hip-hop é a invención dunha nova forma de compor musica: o sample, que significa "mostra musical". O sampleo consiste en "tomar emprestado" (por non dicer "roubar") un fragmento dunha canción de outro músico (xéneralmente de cancións antigas), aplicando sobre ela un novo ritmo en bateria (bombo caixa-bombo caixa), característico do rap e definitivamente derivado do funk. E encima, os rapeiros tellen as suas rimas, esgrimas verbais, todo o dia sobre estas complexas piratarias musicais.
É, á vez, unha homenaxe ás criadores do noso pobo e unha forma de os manter vixentes.
Hoxe, o DJ, o músico detrás das bases musicais rapeiras, segue sendo o parceiro de armas do MC, tanto no proceso criativo como sobre o escenário.
O graffitti ten este sentido desde o princípio, como expresión dunha mocidade marxinada, sen direito a opinar, a expresar-se , nen siquieira a existir. Xurdiu (a fins dos '70 en Nova York) como unha forma de protestar, de romper esquemas estabelecidos e raias mentais. Xovens chicanos, negros, brancos e asiáticos asulagaban todos os espazos públicos: os blocos onde vivian, as escolas onde estudaban, e os famosos trens do metro que pintaban de en riba a abaixo. Armados de pintura en lata (spray), saían a riscar as suas sinaturas ou a debuxar grandes figuras multicolores, con unha nova estética: trazos grosos, letras exaxeradas, xirando e contorneándose, case ilegibeis para a xente "comun".
Un código rueiro e próprio, un novo linguaxe, entendebel só desde o hip-hop. co tempo, a arte foi-se aperfeizoando-hoxe os graffiteiros inventaron novas técnicas e formas de seexpresar . Poden-se atopar graffitte con formas moi abstractas, asi como outros moi explicitos. Criemos que o graffitti é heredeiro dunha tradición muralista moi antiga, que en Latinoamérica produciu artistas como Diego Riveira de México, e que en Chile se manifestou durante a ditadura en povoazóns como A Vitória, A Légua ou Vila Francia. Estes murais reflectian a identidade do noso pobo e a riqueza da sua cultura. Anos atrás, denunciaba-se a brutal represión, pintaba-se a tristura e a alegría, e reafirmaban-se os soños dun mundo mellor. Hoxe, fronte a este "mierdocracia", o graffitti reflecte o descontento da mocidade actual: é unha rexeizón á orde estabelecida e as regras do sistema, e tamén unha denúncia de problemas sociais actuais como a drogadicción ou a represión policial.
"Unha revolución sen música nen baile non vale nada", dixo un pioneiro do Hip-Hop, e asi é-¡ pergunten-lle aos cubanos!.
O breakdance (ou simplesmente break) é o baile por excelencia da cultura Hip-Hop. É unha danza que incorpora pasos case sobrehumanos, con movimentos e reviravoltas que desafian a gravidade, levando o corpo a facer cousas impensábeis no ar e no andar. Desde as orixes do home, a danza xogou sempre un rol central. En comunidades e culturas de todas as razas, o baile é oferecido aos deuses en agradecemento ou en pregária, e estabelece unha relazón estreita dos humanos coa natureza que os rodea: a terra, os mares, os bosques. Acompañado do canto, o baile forma parte dun rito sagrado que serve para descarregar as enerxias negativas e canalizar as positivas.
Asi, o break é liberdade de corpo, mente e alma para os seus praticantes: os "b-boys". Este baile xurdiu xunto coa música negra dos anos 70 en EEUU: o funk (espécialmente James Brown) e, mais tarde, o electro-funk. Comezaron-se a inventar pasos novos, como a imitación do robot, ou o famoso "moonwalk" (camiñar cara atrás) que despois popularizou Michael Jackson. Finalmente chegou-se ao andar, onde a creatividade dos bailarins atinxe a sua máxima expresión ao saltar e xirar .
A competéncia é un elemento esencial do break: seguindo unha longa tradición cultural-que se manifesta tamén nos bailes yorubas do Caribe e no capoeira brasileiro-os participantes se reúnen nun círculo humano (símbolo da comunidade ou a congregación) e, un por un, demostran os seus xeitos, tentando "queimar" ao outro con rapidez e estilo.
Dentro do Hip-Hop, o break é ademais unha forma de expresar unha rebeldia contracultural que resiste ser etiquetada ou catalogada-sai-se da marxe que coñecemos por "baile". Para moitos dos seus cultores en Chile, é unha forma de descarregar a sua raiva, aprendendo a novas xerazóns o poder da liberación do corpo.
A NOSA ARMA É A PALABRA
Unha canción dun grande compositor chileno, Osvaldo Torres, lembra o tempo en que: A memória era o libro, e a palabra era un rio que baixaba do avó ao pai e do pai ao fillo.
Esta frase fala-nos da importáncia da comunicación (ou sexa, a transmisión de coñecementos e sentimentos), dentro da comunidade e tamén dunha xerazón a outra.
Nun pobo sen escritura, só a tradición oral era capaz de manter viva a cultura e a memória. Os griots, antigos poetas-músicos africanos que cumplían esta función educativa na tribo, contaban unha história en verso, rimando-podia ser unha lenda, un mito, un conto chistoso, ou a história dunha família. Todos os seus poemas tiñan unha moraleja, un ensino, sabedoria. Estas son as orixes, as raices profundas do rap. Rap non é unha música, se non unha forma literária, metade poesia, metade conto, co seu próprio rítmico e fonético. Pode-se rapear sobre calquera tipo de música, desde o mais étnico até o mais contemporáneo. Ademais, o rap, ao chegar a un país determinado, toma as características musicais, jergas, ritmos e contidos do lugar, e acaba sendo parte da identidade local, tan natural como o linguaxe universal, as palabras mesmas. neste sentido, hai unha forte conexión entre África e América encanto á importáncia cultural da rima e o canto.
¿Cando nace o rap? Ninguén sabe con seguranza, pero unha vez un grande músico, o mestre Quincy Jons, dixo que se lembraba que cando neno escoitaba xovens rapeando na esquina do seu bairro allá polos anos 30. O mesmo Jons dixo tamén que a história da música afro-americana é como un iceberg de xelos moi profundos (as raices africanas, espirituais, gospel, blues, jazz, rock, funk), onde o rap é a ponta do iceberg. Desde a chegada do rap, non se criaron novos tipos de música nesta tradición, só xurdiu a fusión delas. E cando o rap atinxiu finalmente o praza mundial (despois de anos de olladas suspeitosas), provocou un verdadeiro estoupido cultural, político e social.
Pero falemos tamén que din as letras de rap hoxe. Greg Tate, un poeta, xornalista e músico, unha vez escrebeu que o hip-hop é "o inverso do capitalismo, o reverso do colonialismo... É o mundo que construiu o amo de escravos, pero transformado por un golpe futurístico negrificado. Mentres o capitalismo di-nos que o valor dunha persoa está na sua conta bancaria e a montaña de bens que acumula, o hip-hop naceu para nos lembrar que o verdadeiro barómetro do valor humano é a profundidade da sua alma.
Mentres o colonialismo, en todo o mundo, pariu un tipo de inxustiza tras outro (racismo, clasismo, machismo, etc.), o hip-hop concebiu-se nos blocos, as povoazóns, e as mediaguas para unir ritmo e mensaxe, co obxectivo de unificar á xente dentro e a través de tribos e raias raciais".
O rap, sen dúvida, é a cara da cultura hip-hop, e o rap político é a eséncia verdadeira deste fenómeno mundial, ainda que hoxe os grandes selos transnacionais só mostran a cara do rap que eles queren mostrar; por exemplo, o gangsta rap, (rap que fala só de pandiñas, diñeiro e sexo). Sen embargo, non poderán tapar nunca o rap mas radical... o rap do ghetto, da pobla, fresco e bullicioso... ése que contén amor e rebeldia... ése que fan os que ainda manteñen o contacto coa sua comunidade (e coa realidade)... Son eses rapeiros que din "Libertade a Mumia" en EEUU e "Xuízo aos culpabeis" en Sudamérica... os que tocan para reunir fondos para escolas, centros culturais e organizacións comunitarias... rapeiros que asumen a responsabilidade da sua mensaxe: positividade e educación para a comunidade... ése é o verdadeiro rap, o verdadeiro hip-hop, o que non se vende, se non que se vende... En definitiva, sentimos que un verdadeiro rapeiro non é o que nace para ser estrela, se non o artista-loitador que nace novamente cada dia, que nace hoxe como un griot do futuro, criando arte capaz de revolucionar o seu tempo e energizar o seu pobo, de manter vivas as tradicións de resisténcia e comunidade, transmitindo-as ás novas xerazóns... O rapeiro de hoxe debe tomar o seu destino nas suas próprias mans, conservando a memória, o orgullo, a loita, a identidade, a cultura, e sobre todo as utopias...
1 comentario:
FABRICAS REVOLUCIONARIAS DE RAP EN CUBA
La igualdad racial decretada tras el triunfo de la Revolución Cubana, en 1959, no ha sido efectiva por los "cinco siglos de desventaja social" que han sufrido las personas negras, mayoría entre quienes conforman el movimiento hip hop. "Es muy duro para nuestra sociedad reconocer que hubo un grupo que se le quedó fuera, que le está devolviendo eso en arte"
En improvisados estudios, el movimiento hip hop de Cuba sigue grabando una música que apunta a los problemas esenciales del país, pese a la indiferencia de las firmas discográficas, medios de comunicación y el rechazo de la sociedad, temerosa quizás de reconocer sus defectos en textos cantados.
"La manera de hacer música que tiene la gente del hip hop es básica, o sea, con una computadora y un micrófono. Lo demás es meterse en un cuartito, en un baño…", relató a IPS Alexei "el tipo este" (nombre artístico), integrante del dúo Obsesión, junto a Magia López, una de las pocas mujeres que rapea hoy en la isla.
Ambos tuvieron una "muy mala experiencia" cuando grabaron con la empresa estatal EGREM. "Nos mintieron sobre las ventas en Estados Unidos y la gente tampoco conoció el disco en Cuba por el mal trato que le dieron", aseguró Alexei, de 35 años y con más de una década dentro del movimiento hip hop.
"Creo que las disqueras cubanas sólo buscan algo que se promueva por sí sólo, como la salsa, el reggaeton, las cosas bailables", dijo Afro Velásquez, miembro del grupo Hermanazos, que conforma con Obsesión el proyecto independiente de grabaciones La Fabri_k, una respuesta a la indiferencia de los estudios discográficos nacionales por incluir el rap en sus catálogos.
"Si aún queda algún sueño [a los raperos normales] es el de firmar un contrato con una disquera extranjera", observó Alexei. [Sin embargo] "los más radicales, los más ortodoxos, no quieren tener relación con disquera alguna", indicó.
Entre los "ortodoxos" se encuentra Papá Humbertico, principal impulsor del proyecto Real 70, que produce discos y videos de rap. Este joven de sólo 23 años se ha convertido en una figura casi legendaria por su defensa tenaz del hip hop "underground", heredero de los códigos de la poesía urbana y ajeno a fines comerciales.
Real 70 comenzó en 2001 por la necesidad de fondos instrumentales entre quienes cultivaban el rap en esta nación caribeña.
"Había muy poca gente que se dedicaba a la producción musical dentro del rap, y cobraban precios imposibles para esa época", recuerda Humbertico.
Su estudio ocupa una habitación de la casa donde habita con su familia, en el poblado de Barreras, al este de La Habana. Pagar por una grabación o un background, o recibirlos gratis, depende de las intenciones de los grupos. "Cuando vemos que sienten como nosotros, pasan a ser parte del proyecto", confiesa el joven.
Pero el hip hop no es simplemente un modo de ganarse la vida. "Estoy haciendo algo que me da fuerzas para vivir y seguir adelante", afirma Humbertico, quien fue expulsado de varias escuelas antes de descubrir su vocación verdadera. "Si no me hubiera metido a rapero, ahora estaría peleando perros o gallos por ahí", dice.
En 2002 su nombre saltó a los medios de comunicación internacionales luego de la polémica desatada por una canción contra "el maltrato de los policías a la juventud", que lo condujo finalmente a la oficina de un alto jefe de esa fuerza de seguridad en La Habana.
"Creo que eso fue un logro: escribí esa canción y llegó a donde quería que llegara", sostiene.
El también integrante del dúo Mano Armada considera que el país necesita "revolucionar la esfera política, las mentes de las personas" mediante ideas nuevas. Su último disco "Revolución dentro de la Revolución" apunta en ese sentido.
En un camino paralelo marcha La Fabri_k, que con el tercer Simposio de Hip Hop Cubano, celebrado entre el 25 y el 29 de julio, trató de consolidar la organización del movimiento en la isla y relanzar el trabajo comunitario, una de las esencias del proyecto seguido por los grupos Obsesión y Hermanazos.
"Nos estamos cuestionando si realmente somos progresistas y revolucionarios", indicó López. "Somos marginados, pero eso no es impedimento para organizar nuestro trabajo", dijo.
"El simposio me ha servido para ver que el arte de rapear, ser disk-jockey, hacer grafitis o bailar no es toda la cultura del hip hop, porque esta va mucho más allá, incluye la forma de vida, todo lo que puedas hacer por mejorar el mundo", declaró Velásquez.
La Fabri_k trabaja ahora en un disco contra la violencia, que unirá a varias agrupaciones de rap. Los temas escogidos comprenden expresiones diversas de la violencia en la sociedad contemporánea, como las que ejecuta la policía, las guerras, las vividas dentro de la familia y las promovidas por los medios de comunicación.
"Es un disco sobre la violencia, pero en sí no es violento, pues se trata de llegar al amor, que tanta falta hace", subrayó Alexei.
La agresividad en la gestualidad y las letras del hip hop ha sido uno de los argumentos para descalificar al género en Cuba. "Si son agresivos encima del escenario es porque están jodidos (mal) hace 500 años, porque viven en un solar, en una casa que se está cayendo, sin posibilidad de grabar un disco", argumenta Carmen González, poeta e investigadora independiente.
Para la experta, la igualdad racial decretada tras el triunfo de la Revolución Cubana, en 1959, no ha sido efectiva por los "cinco siglos de desventaja social" que han sufrido las personas negras, mayoría entre quienes conforman el movimiento hip hop.
"Es muy duro para nuestra sociedad reconocer que hubo un grupo que se le quedó fuera, que le está devolviendo eso en arte", afirma.
Junto a la crónica social inmediata, el rap cubano hace pensar, replantea temas de la historia, ataca problemas candentes como la homofobia o el racismo. "Desde su empirismo están proponiendo cosas, pero las personas no han aprendido a ver, a reconocer lo que propone el hip hop", afirma González.
"No se les puede dar la espalda y decir: es cosa de marginales", afirma la también editora de la revista Movimiento de la Agencia Cubana de Rap, consagrada al hip hop en el país caribeño, quien trabaja en un libro sobre la voz de las mujeres en el rap cubano.
"Esto se defiende desde la misma postura social, no se limita a una buena capacidad de rimar", canta López en uno de los textos del primer disco producido por la Fabri_k, mientras su compañero Alexei parece reafirmar este credo en el mismo fonograma, cuando recomienda "no mezclar escasez con falta de honradez".
Publicar un comentario